22 Mart 2023’te Avrupa Komisyonu, açık çevresel iddiaların doğrulanması ve iletilmesi üzerine bir teklif yayınlamıştır. Önerilen Direktif, tüketicilerin güvenilir, karşılaştırılabilir ve doğrulanabilir bilgiler almasını sağlayarak yanlış çevresel iddiaların üstesinden gelmeye yardımcı olmayı ve bu nedenle yeşil iddiaların kanıtlanması, iletilmesi ve doğrulanması hakkında daha spesifik gereksinimler sunmuştur. Teklif aynı zamanda iddiaların nasıl iletileceğine ilişkin gereklilikleri de belirleyecek ve çevresel etiketleme planlarına ilişkin kuralları getirecektir. Uyumluluk için üçüncü taraf doğrulaması gereklidir. Teklif şu anda yasa koyuculardan onay beklemektedir. Dosya parlamentoda, İç Pazar ve Tüketicinin Korunması (IMCO) ile Çevre, Kamu Sağlığı ve Gıda Güvenliği (ENVI) Komitelerine ortaklaşa sunulmuştur.
Teklifin Getireceği Değişiklikler:
Önerilen direktif, işletmeler arası ticari uygulamalarda ürünlerle ilgili açık çevresel iddiaların kanıtlanması ve iletilmesine ilişkin ayrıntılı kurallar belirleyecektir. Önerilen direktifte yer alan gereklilikler, açık çevresel iddiaların belirli yönleri için geçerli olacak ve çelişki olması durumunda, bu yönlere ilişkin Haksız Ticari Uygulamalar Direktifi 2005/29/EC, 66/2010 sayılı Yönetmelik (EU Ecolabel), 2018/848 sayılı Yönetmelik (Organic Products), 1221/2009 Sayılı Yönetmelik (EC) (Topluluk eko-yönetim ve denetim planı (EMAS)) veya karbon giderimine yönelik bir AB sertifikasyon çerçevesi oluşturan gelecekteki düzenleme gerekliliklerine göre öncelikli olacaktır.
Üye Devletler, şirketlerin aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli gereksinimleri karşılayarak açık çevresel iddiaları kanıtlayacak şekilde değerlendirme yapmalarını sağlamalıdır:
- İddianın ürünün tamamını mı yoksa bir kısmını mı ilgilendirdiğini veya bir şirketin tüm faaliyetlerini mi yoksa sadece bir kısmını mı ilgilendirdiğinin belirtilmesi;
- doğru bilgileri ve uluslararası standartları kullanarak iddiaları yaygın olarak kabul edilen bilimsel kanıtlara dayandırmak;
- yaşam döngüsü perspektifini benimsemek;
- çevresel performansı değerlendirmek için tüm önemli çevresel hususları ve etkileri dikkate almak;
- iddianın kanunun gerektirdiği gerekliliklere eşdeğer olmadığını gösteren;
- İddiaya konu ürün veya şirketin genel uygulamaya göre önemli ölçüde daha iyi performans gösterip göstermediği konusunda bilgi sağlanması;
- olumlu bir başarının iklim değişikliği, kaynak tüketimi ve döngüsellik, su ve deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve korunması, kirlilik, biyolojik çeşitlilik, hayvan refahı ve ekosistemler üzerinde zararlı etkilerinin olmadığının kontrol edilmesi;
- sera gazı denkleştirmelerinin şeffaf bir şekilde raporlanması: sera gazı emisyon denkleştirmelerinin sera gazı emisyonlarından ayrılması, denkleştirmelerin emisyon azaltımları mı yoksa uzaklaştırmalarla mı ilgili olduğunun belirtilmesi ve denkleştirmelerin kalitesi hakkında bilgi sağlanması;
- birincil bilgilere dayalı değerlendirme yapmak (şirket tarafından doğrudan ölçülen veya toplanan);
- Birincil bilgi mevcut olmadığında ikincil bilgilere dayalı değerlendirme yapmak (literatür çalışmaları, mühendislik çalışmaları ve patentler gibi birincil bilgiler dışındaki diğer kaynaklara dayalı).
Önerilen direktif değerlendirme için tek bir yöntem öngörmemektedir. Komisyon, örneğin belirli ürün grupları ve sektörler için belirli yaşam döngüsüne dayalı kurallar oluşturmak üzere bu gereklilikleri değiştirmek için yetki devrine dayalı kanunları kabul etme yetkisine sahip olacaktır. Ayrıca karşılaştırmalı çevresel iddiaların aşağıdaki gerekliliklere de uyması gerekir:
- Değerlendirme için eşdeğer bilgi ve verileri kullanmalı;
- Eşdeğer şekilde üretilen veya kaynak sağlanan verileri kullanmalı;
- Değer zinciri boyunca aynı aşamaları kapsamalı;
- Aynı çevresel etkileri, hususları veya performansları kapsamalı;
- Aynı varsayımları kullanmalı
Ayrıca Üye Devletler, açık çevresel iddiaların iletilmesinin, yalnızca kanıtlanmış iddiaları kapsaması ve kullanım aşamasının o ürünün en ilgili yaşam döngüsü aşamaları arasında yer alması da dahil olmak üzere bir dizi gereksinime uygun olmasını sağlamalıdır. Ürüne veya şirkete ve kanıtlara ilişkin bilgiler (kullanılan standartlar gibi) fiziksel veya dijital biçimde sunulmalıdır. Üye Devletler, çevre etiketlerinin yukarıda belirtilen gereklilikleri karşıladığından ve doğrulamaya tabi olduğundan emin olmak zorunda kalacaklardır.
Açık ve karşılaştırmalı çevresel iddiaların kanıtlanması ve açık çevresel iddiaların iletilmesine ilişkin gereklilikler, mikro işletmeler (10’dan az çalışanı olan ve yıllık cirosu ve/veya yıllık bilanço toplamı 2 milyon Euro’yu geçmeyen) için geçerli olmayacaktır.
Önerilen direktife göre, çevresel etiketleme şemaları aşağıdaki gerekliliklere uymak zorunda olacaktır:
- Sertifikasyon kriterleri uzmanlar tarafından belirlenmeli ve paydaşlar tarafından incelenmelidir,
- Mülkiyet, karar alma organları ve prosedürleri ve hedefler hakkındaki bilgiler şeffaf, kamuya açık, anlaşılması kolay ve ayrıntılı olmalıdır,
- Uyuşmazlıkların çözümü ve uygunsuzluk durumunda etiketlerin askıya alınması ve geri alınması için sistemler bulunmalıdır,
- Ayrıca, Üye Devletlerin yeni çevre etiketleri oluşturma hakları olmayacaktır. Tüm yeni planlar AB düzeyinde oluşturulmalıdır. Avrupa Komisyonu’nun üçüncü ülkeler tarafından geliştirilen yeşil etiketleri onaylaması gerekecek ve özel operatörler tarafından oluşturulan yeşil etiketlerin bir AB ülkesinden onay alması gerekecektir.
Ulusal Parlamentolar
Yerindelik ilkesine ilişkin gerekçeli görüşlerin sunulması için son tarih 25 Temmuz 2023’tür. Süresi içinde böyle bir görüş bildirilmemiştir.
Paydaş Görüşleri
Teklifle ilgili kamuoyu müzakeresi 21 Temmuz 2023’te kapatılmıştır. SMEunited, önerilen direktifin mikro işletmeleri yükümlülüklerden muaf tutmasına rağmen ((Madde 3(3), 4(6), 5(7)) KOBİ’lerin piyasa baskısından veya yükümlülüklere uymadıklarından şüphelenen tüketicilerden dolaylı olarak etkilenebilir. Bu nedenle, mikro işletmelerin basitleştirilmiş bir AB’nin uygulamaya konulması yoluyla direktifin gerekliliklerini gönüllü olarak uygulamak istemesi durumunda, iyileştirilmiş destek önlemleri mevcut olmalıdır.
Önerilen direktif, yalnızca mali açıdan güçlü piyasa oyuncularının yeşil iddialardan yararlanabileceği bir duruma yol açmamalıdır. SMEunited basit, uygulanabilir ve orantılı doğrulama kriterlerini talep etmektedir. Ayrıca önerilen direktif, Üye Devletlerin, tüm talepler ve tüm şirketler için zorunlu üçüncü taraf doğrulaması yerine, KOBİ’ler için alternatif bir doğrulama programını uygulamaya koymasını gerektirmelidir. Küçük ölçekli pazarlama için uygunluk varsayımı da uygun olacaktır.
Yasama Süreci
AB Konseyi
Konseyde teklif hem Çevre Çalışma Grubunun hem de Tüketicinin Korunması ve Bilgilendirilmesi Çalışma Grubunun toplantılarında tartışılmıştır. Dosya, Temmuz 2023’te İspanya Konsey Başkanlığı tarafından Bilbao’da düzenlenen tüketici işleri, sanayi ve iç pazara ilişkin resmi olmayan bakanlar toplantısında tartışılmıştır.
Avrupa Parlementosu
Avrupa Parlementosu’nda dosya, İç Pazar ve Tüketicinin Korunması (IMCO) ile Çevre, Kamu Sağlığı ve Gıda Güvenliği (ENVI) Komitelerine ortak olarak havale edilmiştir. Taslak rapor 9 Kasım 2023’te yayınlanmıştır. Ortak komitedeki oylama Şubat 2024’ün ortasında yapılacaktır. Dosya daha sonra Mart 2024’te genel kurula sunulacaktır (onaylanacak).