Kentsel Atık Su Arıtımıyla İlgili Direktif (AB) 2024/3019, Aralık 2024 tarihinde Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlandı. Daha önce duyurulduğu üzere, mikro kirleticilerin bertaraf edilme maliyetlerini ilaç ve kozmetik sektörlerine yüklemek için bir EPR (Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu) sistemi oluşturuyor.
Bu yeni düzenleme, kentsel atık su arıtımı direktifinin yeniden düzenlenmiş hali olup, çevresel hava, yüzey ve yeraltı suyu kirleticileri ile kentsel atık su arıtımı için daha sıkı kurallar getirmektedir. Ayrıca, atık sudan besinlerin geri kazanımı, mikro kirleticiler için yeni standartlar ve PFAS (Per- ve Poliflorlu Alkil Maddeler) ile mikroplastiklerin izlenmesi için yeni gereklilikler içermektedir.
Avrupa Komisyonu, kentsel atık sularda bulunan mikro kirleticilerin ana kaynaklarını ilaç ve kozmetik kalıntıları olarak belirlemiş ve bu kalıntıların dördüncül arıtım gerektirdiği sonucuna varmıştır. Bu nedenle, genişletilmiş üretici sorumluluğu uygulamasının ürün maliyetlerini artırma veya bu sektörlerin kâr marjlarını azaltma potansiyelinin sınırlı olduğu göz önünde bulundurularak, ilaç ve kozmetik sektörleri için bir EPR sistemi uygulamaya karar verilmiştir.
EPR Sistemi Şartları
Bu sistem şu maliyetleri kapsayabilmelidir:
- Piyasaya sürülen ürünlerden kaynaklanan mikro kirleticilerin giderimi için kentsel atık suyun dördüncül arıtımı ile izlenmesi için gereken tam yatırım ve işletme maliyetlerinin en az %80’i;
- Piyasaya sürülen ürünlere ilişkin veri toplama ve doğrulama maliyetleri;
- Genişletilmiş üretici sorumluluğunu yerine getirmek için gereken diğer maliyetler.
Her üreticinin katkısı, piyasaya sürülen ürünlerde bulunan maddelerin miktarına ve kentsel atık sularında bu maddelerin yarattığı tehlike seviyesine göre belirlenecektir.
Üreticiler, aşağıdaki şartlardan birini sağladıkları takdirde bu sorumluluktan muaf tutulabilir:
- Piyasaya sürdükleri ürünlerde bulunan maddelerin miktarı yıllık 1 tonun altındaysa,
- Ürünlerinde bulunan maddeler atık suda hızlı bir şekilde biyolojik olarak parçalanabiliyor veya kullanım ömürlerinin sonunda mikro kirletici oluşturmuyorsa.
Üreticiler, sorumluluk organizasyonlarına yılda bir kez şu bilgileri bildirmek zorunda olacaklardır:
- Piyasaya sürdükleri ürünlerde bulunan maddelerin yıllık miktarı,
- Ürünlerde bulunan maddelerin kentsel atık sudaki tehlike seviyesi ve kullanım ömürlerinin sonunda biyolojik parçalanabilirliği.
Üye Devletler, üreticilerin genişletilmiş üretici sorumluluğunu 31 Aralık 2028 tarihine kadar uygulamalarını sağlamak için gerekli önlemleri alacaktır.