11 Eylül 2020’de İtalya Cumhuriyeti Resmi Gazetesi’nin 116 sayılı yazısında, atıklarla ilgili 2018/851 sayılı AB Direktifi ve ambalaj ve ambalaj atıkları hakkında 2018/852 sayılı AB Direktifini uygulayan 3 Eylül 2020 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname yayınlanmıştır.
Söz konusu kararnamenin 3üncü maddesinin 3üncü fıkrasının c bendi, 3 Nisan 2006 tarih ve 152 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin (Çevre Düzenlemeleri) 219. maddesinin 5. fıkrasında (Ambalaj atıklarının yönetimine ilham veren kriterler) güncellenmiş ve değiştirilmiştir.
3 Eylül 2020 tarihli ve 116 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında çevresel etiketleme yaklaşımına göre, ambalajların toplanmasını, yeniden kullanılmasını, geri kazanılmasını ve geri dönüştürülmesini kolaylaştırmak, tüketicilere ambalajın nihai varış yeri hakkında bilgi vermek ve uygun ürünleri sağlamak için tüm ambalajlar, geçerli UNI teknik standartlarında belirtilen prosedürlere ve Avrupa Komisyonu kararlarına uygun olarak uygun şekilde etiketlenmelidir.
Ambalajın tanımlanması ve sınıflandırılması amacıyla, üreticilerin ayrıca 97/129/EC sayılı Komisyon Kararı temelinde kullanılan ambalaj malzemelerinin yapısını belirtmeleri gerekmektedir.
Güncel durumda, Avrupa Komisyonu tarafından çevresel etiketleme ile ilgili olarak kabul edilen “kararlar” arasında, yazının devamında özel olarak bahsedilecek olan 97/129/EC sayılı Komisyon Kararı bulunmaktadır.
GEÇERLİ MEVZUAT VE REFERANS KILAVUZLARI
| BİLGİ | DURUM | KAPSAM | REFERANSLAR | ||
| 1 | Ambalaj materyalinin bileşiminin tanımlanması | Zorunlu | Tüm ambalajlar | 97/129/EC Komisyon Kararı | Karar, özel Ek’te belirtildiği gibi, ambalaj malzemelerinin alfasayısal kodlar aracılığıyla tanımlanması için bir sistem kurmaktadır. |
| 2 | Plastikler için sembol ve kısaltmalar ile karakterizasyon | Opsiyonel | Plastik ambalajlar | UNI EN ISO 1043-1 | Standart, 129/97/EC kararı ile oluşturulan plastik ambalaj tanımlama sistemini onaylamaktadır. |
| 3 | Birincil ve İkincil plastikler (Bölüm 1) | Opsiyonel | Plastik ambalajlar | UNI 106657-1 | Standart geri dönüştürülmüş polimerler için, polimerin tanımlama kodunun önüne “R” harfi eklenmesi gerektiğini belirtmektedir. |
| 4 | Plastikler için genel tanımlama ve plastik materyallerin işaretlenmesi | Opsiyonel | Çok katmanlı plastik ambalajlar | UNI EN ISO 11469 | Plastik ürünler, malzemenin tanımlama kodunun iki sembol arasına yerleştirilmesini gerektiren bu standarda uygun olarak işaretlenebilir, Birden fazla polimerin veya katkı maddelerinin ve adjuvanların varlığında kısaltmaların arasına sırasıyla “-” ve “veya” karakterleri yerleştirilmelidir. |
| 5 | Atıkları ayıştırmak için tüketici yönlendirmeleri | Zorunlu | Tüketicinin el ile ayırabildiği ambalajlar | “Etichetta per il cittadino” el kitapçığı | Açık ve eksiksiz bilgi sağlamak için CONAI Yönergeleri, yerel belediye yönergeleri talimatlarıyla birlikte aşağıdaki bilgilerin ambalajın üzerine yerleştirilmesini önerir: Malzeme cinsiToplama Yönergeleri |
| 6 | Verimli atık ayırma için ek bilgilendirmeler | Opsiyonel | Yalnızca tüketicinin el ile ayırabildiği ambalajlar | E-tichetta | E-tichetta aracı, imha talimatlarını desteklemek ve son tüketiciyi verimli ayrı atık toplamaya yönlendirmek için ambalajın üzerine yerleştirilebilecek daha fazla bilgi önermektedir. |
| 7 | Çevresel etiketleme ve beyanlar (Çevresel iddialar) | Opsiyonel | Tüm ambalajlar | UNI EN ISO 14021 | Ambalaj için geçerli olan, kendi kendine beyan edilen iddialardan biri, ambalajın geri dönüştürülebilir olduğunu veya ikincil hammaddeden yapıldığını belirtmek için kullanılan Mobius döngüsüdür. Biyobozunurluk ve birleştirilebilirlik gerekliliklerine uygunluk da bu standarda göre beyan edilmelidir. |
Çevresel Etiketleme
Çevresel etiketleme için minimum gereklililerin belirlenmesi konusunda 2 konu için farklı parametreler bulunmaktadır. Birincisi ambalajın nereden ortaya çıktığı ve varış noktasına bağlı olarak çevresek etiketlemede belirtilmesi gereken minimum bilgilerdir.Bunlar;
- B2B (Business to Business): Bir firmadan diğerine aktarılan ambalajlar
- B2C (Business to Consumer): Firmadan doğrudan tüketiciye aktarılan ambalajlar
İkinci olarak da ambalajın kaç bileşenden oluştuğuna dair bilgilerdir (Tek-bileşenli / Çoklu-bileşenli).
Yazının devamında çevresel etiketlemeye örnek olarak gösterilen diyagramlar 3 bilgi düzeyi içermektedir:
Zorunlu – Yönetmelik ve kararnamelerde belirtilen gereklilikleri kapsar.
Şiddetle Tavsiye Edilen – İletişimi daha etkili hale getirmek ve atık toplamayı verimli hale getirmek için adına belirtilen durumları kapsar.
Tavsiye Edilen- Ek bilgileri kapsar.
TEK BİLEŞENLİ TÜKETİCİYE YÖNELİK AMBALAJIN ÇEVRESEL ETİKETLENMESİ
Birkaç bileşenden oluşan ambalajlar için, elle ayrılamayan bileşenler (örneğin, bir cam şişeye yapıştırılan kağıt etiket) ile son tüketici tarafından elle ayrılabilen bileşenler (örneğin, bir atıştırmalık çoklu ambalaj) olarak ayrım bulunmaktadır. Bunun nedeni, elle ayrılabilen ambalaj bileşenleri için 129/97/EC sayılı Karar kapsamında tanımlama ve sınıflandırmanın geçerli olmasıdır.
El ile ayrılabilen ambalajlar; kullanıcının, kendi sağlığı veya güvenliği açısından herhangi bir risk oluşturmadan, yalnızca ellerini kullanarak ve ek aletlere ihtiyaç duymadan ana gövdeden tamamen ayrılabilen ambalajlardır.
Elle ayrılabilen her bir ambalaj bileşeninin aşağıdakileri taşıması gerekmektedir:
- 129/97/EC sayılı Karar kapsamında ambalaj malzemesinin tanımlama kodu
- Dış sunum ambalajında belirtilmemişse, ayrı atık toplama hakkında bilgi. Toplama yönergeleri (ağırlığa göre ana malzeme ailesi) ifadesinin belirtilmesi de tavsiye edilmektedir.
Veya
- Ana malzeme ailesini “Ayrı toplama” ibaresi eşliğinde ağırlık olarak belirtmek ve tüketiciyi Belediyesinin hükümlerini kontrol etmeye davet edici bilgiler
Not: Bunlar CONAI tarafından önerilen ifadelerdir; bununla birlikte, mevzuat kesin ifadeler öngörmemektedir, ancak amaca ulaşmak için ambalajın uygun şekilde etiketlenmesini tavsiye etmektedir.
Örneğin alan eksikliği veya diğer teknolojik kısıtlamalar nedeniyle her bir bileşen üzerinde ilgili tanımlama kodunun belirtilmesi mümkün olmadığında, bu durum ana gövdede veya sunum ambalajında belirtilebilir. Tüm çevresel etiketlerin dış sunum ambalajına yerleştirilmesi durumunda, aşağıdaki formatın kullanılması önerilmektedir;
- Elle ayrılabilen çeşitli bileşenlerin ambalaj tipi (tam yazılı açıklama veya grafik gösterimi);
- 129/97/EC sayılı Karar uyarınca elle ayrılabilen her bir bileşenin ambalaj malzemesinin tanımlama kodu;
- Her bileşenin malzeme ailesini açıkça belirten toplama yönergeleri. Ayrıca bu durumda, tüketicinin atıkları verimli bir şekilde ayırmasına yardımcı olmak için gönüllü bilgiler sağlanabilir.
Nihai tüketiciye yönelik tek bileşenli ambalajlar için aşağıdaki bilgiler verilmelidir:
Gereklilikler:219. madde 5. paragraf uyarınca rapor edilecek bilgiler.
129/97/EC sayılı Karara atıfta bulunan tanımlama kodları
Şiddetle Tavsiye Edilen Uygulamalar:Atık uzaklaştırma talimatları, önerilen formül kullanılarak veya etkili olması koşuluyla başka herhangi bir yöntem kullanılarak iletilebilir.
Çok bileşenli ambalajlar için, ayrı bileşenlerin yazılı bir açıklama veya grafiksel bir temsil yoluyla tanımlanması, tüketicinin bunları ayırmasına ve doğru şekilde elden çıkarmasına yardımcı olur.
Tavsiye Edilen Uygulamalar: Tüketicinin atıkları verimli bir şekilde ayırmasına yardımcı olmak için sağlanabilecek gönüllü bilgiler.
ÖRNEK UYGULAMA:
El ile ayrılamayan ambalaj bileşenleri için;
Bir ana gövdeyi ve manuel olarak ayrılamayan diğer yardımcı bileşenleri (örneğin yapışkan etiketler, ayrılamayan kapaklar ve kapaklar, pencereler) öngören paketleme sistemleri, ana gövde malzemesinin tanımlama kodunu ve toplama talimatlarını (ana yönergeyi izleyen) belirtmelidir. Mümkün olduğunda, 129/97/EC sayılı Karara göre elle ayrılamayan bileşenlere yalnızca materyalin tanımlama kodu yapıştırılabilir, ancak toplama talimatları üzerlerinde belirtilmemelidir. Paketleme sistemi, ana gövdeden manuel olarak ayrılabilen bileşenler öngörüyorsa, bunların her biri 129/97/EC sayılı Karara ve toplama talimatlarına göre alfasayısal kodu belirtmelidir.
B2B AMBALAJLARIN ÇEVRESEL ETİKETLENMESİ
Kararnameyi okuduğumuza göre, B2B ambalajı – örneğin profesyonellere yönelik ambalajlar veya nakliye ambalajları, lojistik veya sergi faaliyetleriyle ilgili ambalajlar – ambalajın nihai varış yeri hakkında bilgi vermesi gerekmez, ancak zorunlu olarak bileşim malzemelerinin 129/97/EC sayılı Karara göre tanımlama kodu taşıması gerekir. Bunun yerine diğer tüm bilgiler isteğe bağlıdır.
UNI 11686 standardı
Standart, nihai tüketicinin doğru çöp kutusunu kolayca tanımlayabilmesi ve böylece atık toplamayı kolaylaştırabilmesi için atık kutuları için belirli renkleri ve diğer görsel öğeleri tanımlar.
Vatandaşlar, atıklarını ayırmak ve doğru atık kutusuna bırakmak konusunda giderek daha da bilinçlenmektedir. Bu sebeple renk kodlaması, kutuları doğru bir şekilde tanımlamalarına yardımcı olmakta ve böylece kendi yaşadıkları yer dışında olsa bile atıkları kolayca ayrıştırarak uygun şekilde atık toplayabilmekteler.
Aşağıda, standartta belirlenen materyal türüne göre renk kodları gösterilmiştir:
ZAMAN ÇİZELGESİ:
ÖZETLE;
SIKÇA SORULAN SORULAR
97/129/EC sayılı Karar uyarınca bir alfanümerik kod içeren üçgen şeklinde üç okla temsil edilen sembol veya ambalaj malzemesini tanımlamak için başka bir sembol kullanılabilir mi?
26 Eylül 2020’den önce yasal bir zorunluluk olmayan ambalaj malzemelerinin tanımlanması, yıllar içinde şirketler tarafından çeşitli kural ve düzenlemelerde belirtilen farklı şekillerde geniş çapta benimsenmiştir. Örneğin, birçok paket, CEN/CR 14311 raporuna atıfta bulunan sembollerle etiketlenmiştir (yani, dairesel okların içindeki Alu sembolü, çelik paketleri tanımlamak için bir mıknatısın simgesi veya bir üçgen şeklindeki okların içindeki plastik polimer kodları). 129/97/EC sayılı Karar kapsamında olmayan bir veya daha fazla polimerden yapılmış plastik ambalajlar genellikle “7” veya “07 diğer” sembolüyle tanımlanır, bazen üçgen şeklinde üç ok içine yerleştirilir. Bu çözümler, bu tür ambalaj malzemelerinin tanımlanması için konsolide piyasa uygulaması haline gelmiş olsa da, düzenlemenin, ambalaj malzemelerinin, 129/97/EC sayılı Karar hükümlerine göre ve geçerli UNI standartlarını benimseyerek tanımlanması gerektiğini açıkça belirttiğine dikkat edilmelidir.
Mobius döngüsünü kullanarak ambalajın geri dönüştürülebilirliğini gönüllü olarak talep etmek ne zaman mümkün olabilir?
Üretici, ambalajın UNI EN ISO 13430:2005 teknik standardı kapsamında geri dönüştürülebilir olması durumunda, UNI EN ISO 14021 uyarınca Mobius döngüsünü kullanarak ambalajın geri dönüştürülebilirliğini talep edebilir.
UNI EN ISO 13430 teknik standardı
UNI EN ISO 13430 teknik standardına göre geri dönüştürülebilir kabul edilen ambalajlar, mevcut geri dönüşüm teknolojileri için uygunluk kriterlerini karşılamaktadır, yani:
- Ambalaj türü için verimli bir geri dönüşüm teknolojisinin varlığı; verimli bir geri dönüşüm sürecinin yönetilebilmesi için kritik bir kütlenin varlığı;
- Geri dönüştürülmüş malzemeler için bir pazarın varlığı.
Daha fazla bilgi için, bu bağlantıda bulunan “Ambalaj ve ambalaj atıkları hakkında 94/62/EC sayılı Direktif tarafından tanımlanan gereklilikler” başlıklı yönergeleri inceleyebilirsiniz.
UNI EN 11743:2019 teknik standardı
Kağıt ambalajlarının geri dönüştürülebilirliğini değerlendirmek isteyen şirketler, bir laboratuvardan, UNI 11743:2019 tarafından tanımlanan prosedüre uygun olarak endüstriyel kağıt geri dönüşüm sürecinin ana adımlarını simüle eden bir geri dönüştürülebilirlik testi gerçekleştirmesini talep edebilir.
Ambalajın ikincil hammadde içeriği gönüllü olarak nasıl iletilebilir?
Ambalajın ikincil ham madde içeriği, geri dönüştürülmüş malzemenin ağırlık yüzdesini gösteren bir yüzde değeri içeren Mobius döngüsü kullanılarak iletilebilir.
Çevre etiketi, ambalajı çöp kutusuna atan bir adamın piktogramını içermeli midir?
Bu piktogram, ambalajı çevreye bırakmamak için yönlendirici niteliktedir. Tasarımı kanunla belirlenmemiştir, ancak kanun koyucular vatandaşları/tüketicileri uygun bir çevresel davranış benimsemeye davet etmek için özgürce tasarlanmış bir piktogramın kullanılmasını desteklemektedir.
219. maddenin 5. fıkrasının ihlali nasıl cezalandırılır?
Madde 261, paragraf 3 uyarınca, gerekli çevre etiketini taşımayan ambalajları piyasaya arz eden taraflara 5,200 ila 40.000 EUR arasında bir para cezası uygulanacaktır.