Fitalatlar, plastiklerin esnekliğini ve dayanıklılığını artırmak için yaygın olarak kullanılan kimyasal katkı maddeleridir ve kozmetiklerden oyuncaklara, gıda kaplarından kişisel bakım ürünlerine kadar geniş bir yelpazede bulunabilirler. Bu yazımızda Güney Kore, Japonya, AB, ABD ve Kanada’daki fitalat gerekliliklerine yer verilmiştir.
ABD
2008 yılında ABD Kongresi, Tüketici Ürün Güvenliğini İyileştirme Yasası’nı (CPSIA) kabul etmiştir. Bu yasa, çocuk oyuncakları ve çocuk bakım ürünlerinde kullanılan belirli fitalat türlerinin kullanımını düzenlemektedir. Yasaya göre, çocuk oyuncakları veya çocuk bakım ürünleri içinde di-(2-ethylhexyl) phthalate (DEHP), dibutyl phthalate (DBP) ve benzyl butyl phthalate (BBP) içeren ürünlerin yüzde 0,1’den fazla konsantrasyon içermesi yasaklanmıştır.
Ayrıca, bir çocuğun ağzına yerleştirilebilecek çocuk oyuncakları veya yine çocuk bakım ürünleri içinde diisononyl phthalate (DINP), diisodecyl phthalate (DIDP), di-n-octyl phthalate (DNOP) içeren ürünler de geçici olarak yasaklanmıştır. Bu geçici yasak, Komisyonun nihai fitalat kuralı (16 CFR bölüm 1307) 25 Nisan 2018’de yürürlüğe girene kadar devam etmiştir.
CPSIA’nın amacı, özellikle 3 yaş ve altındaki çocukların sağlığı ve güvenliği için fitalat içeriğinin düzenlenmesini sağlamaktır. Bu düzenlemeler, tüketicilerin çocuklarına daha güvenli ürünler sağlanmasını amaçlamaktadır.
27 Ekim 2017‘de Tüketici Ürün Güvenliği Komisyonu, çocuk oyuncakları ve bakım ürünlerinde fitalat içeriğini düzenleyen yeni bir kuralı duyurmuştur. Bu kural, 25 Nisan 2018‘de yürürlüğe giren nihai düzenlemeleri içermektedir. Yeni fitalat kuralı, çocuk oyun alanlarına yerleştirilebilecek oyuncakları kalıcı olarak yasaklamaktadır ve ağız ve çocuk bakım ürünlerinde %0,1’den fazla diisononyl phthalate (DINP) içeriği olan ürünler yasaktır.Kalıcı yasaklar ise di-(2-ethylhexyl) phthalate (DEHP), dibutyl phthalate (DBP) ve benzyl butyl phthalate (BBP) için devam etmektedir. Bu düzenleme ile birlikte, tüm üreticilerin ve satıcıların çocuk ürünlerindeki fitalat içeriğini sıkı bir şekilde kontrol etmeleri ve belirlenen sınırlar içinde tutmaları gerekmektedir. Aşağıda yer alan fitalatlardan %0,1’den fazlasını içeren herhangi bir çocuk oyuncağı ve çocuk bakım ürünü yasaktır:
- di-(2-ethylhexyl) phthalate (DEHP)
- dibutyl phthalate (DBP)
- benzyl butyl phthalate (BBP)
- diisononyl phthalate (DINP)
- diisobutyl phthalate (DIBP)
- di-n-pentyl phthalate (DPENP)
- di-n-hexyl phthalate (DHEXP)
- dicyclohexyl phthalate (DCHP)
ABD’de Kaliforniya ve Washington eyaletlerinde, güzellik ve kişisel bakım ürünlerindeki zararlı kimyasalların kullanımını düzenleyen yeni yasalar yürürlüğe girmiştir.
Kaliforniya’da 2020’de kabul edilen Zehirsiz Kozmetik Yasası, 2025 yılından itibaren geçerli olmak üzere belirli toksik kimyasalların içeriğini kısıtlamaktadır. Yasaya göre, dibutyl phthalate, di-(2-ethylhexyl) phthalate, formaldehyde, paraformaldehyde, methylene glycol, quaternium-15, mercury, isobutylparaben, isopropylparaben, m-Phenylenediamine, o-Phenylenediamine ve belirli PFAS türleri ve tuzlarını içeren kozmetik ürünlerinin satışı yasaklanacaktır.
Washington’da ise 2023 yılında kabul edilen Zehirsiz Kozmetik Yasası, PFAS, fitalatlar, formaldehyde ve formaldehyde salınımı yapan potansiyel tehlikeli kimyasalların kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde kullanımını tamamen yasaklamaktadır. Bu yasa, ülkedeki en sıkı eyalet düzeyindeki düzenleme olarak bilinmektedir ve tüketicilerin sağlıklı ürünlere erişimini sağlamayı hedeflemektedir.
Her iki eyaletin yasaları da kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde kullanılan kimyasalların düzenlenmesinde önemli bir adım olarak kabul edilmekte ve tüketicilerin güvenli ürünler seçmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
GÜNEY KORE
Kore otoritesi temel olarak DEP, DBP, BBP, DEHP, DNOP, DIDP ve DINP olmak üzere yedi fitalat maddesini denetlemektedir. Kozmetik, gıda paketleri, tıbbi cihazlar ve sanitasyon ürünlerinde kullanım limitleri aşağıda belirtilmiştir:
| ÜRÜN KATEGORİSİ | KULLANIM GEREKSİNİMLERİ VE SINIRLAMALAR | İLGİLİ DÜZENLEMELER |
| Kozmetik Ürünler | DEHP, DBP, BBP: Toplamda 100 μg/g’dan az DEHP, DBP, BBP, -Pentyl iso-pentyl phthalate, di-n-pentyl phthalate, diisopentyl phthalate, Bis(2-methoxyethyl) phthalate kozmetiklerde kullanılması yasaktır | Regulation on Safety Standards, etc. for Cosmetics |
| Yiyecek Paketleri, Kapları ve Gereçleri | DEHP: Gıda kaplarında, kaplarında ve paketlerinde kullanılması yasaktır; DEHA: Sarma filmde kullanılması yasaktır; DBP, BBP: Bebeklere ve küçük çocuklara yönelik mutfak eşyaları, kaplar ve gıda paketlerinde kullanılması yasaktır; PVC’de izin verilen kullanım sınırları (mg/L): DBP (0,3’ten az), BBP (30’dan az), DEHP (1,5’ten az), DNOP (5’ten az), DINP+DIDP (toplamda 9’dan az), DEHA (18’den az). | Standards and Specifications of Utensil, Package, and Container for Food |
| Tıbbi Cihazlar | DBP, BBP, DEHP: Bu maddeleri içeren cihazların infüzyon setleri veya yapay böbrek kanı devreleri için kullanılmasına izin verilemez, sertifikalandırılamaz veya raporlanamaz. | Regulation on Medical Device Approval, Report, and Evaluation |
| Sanitasyon Ürünleri | DBP, BBP, DEHP: Çocuklar için pamuklu çubuk, çocuk bezi ve hijyenik pedlerde (mat) toplam miktar %0,1’den az olmalıdır. | Standards and Specifications of Sanitation Products |
JAPONYA
Japonya’da oyuncaklarda fitalatların kontrolü sıkı bir şekilde düzenlenmektedir. Japonya Oyuncak Güvenliği Standardı’na göre, plastik oyuncaklarda kullanılan DEHP, DBP ve BBP içeriği %0,1‘in altında olmalıdır. Ağızla temas eden oyuncakların ağza konulabilen kısımlarında ise DINP, DIDP ve DnOP kullanımı da %0,1’in altında olmalıdır. Ayrıca, ağızla temas etmeyen PVC parçalarında DINP kullanımı ise yasaktır. Bu düzenlemeler, oyuncaklarda kullanılan plastikleştirici maddelerin güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır ve tüketicilerin güvenle kullanabileceği ürünler sunmayı hedeflemektedir.
AB
Avrupa’da fitalatların kimyasal ürünlerde, elektronik ürünlerde ve oyuncaklarda kullanım sınırlarını belirleyen üç düzenleme bulunmaktadır. Bu gereklilikler tablodaki gibidir:
| KULLANIM GEREKSİNİMLERİ VE SINIRLAMALAR | İLGİLİ DÜZENLEMELER |
| DEHP, DBP, BBP, DIBP, DMEP, nPIPP, DIPP, DPENP(DNPP), DHEXP(DNHP): Her biri %0,1’den az | REACH Regulation(EC) No 1907/2006 |
| DEHP, BBP, DBP, DIBP: Her biri %0,1’den az | EU RoHS 2 |
| DEHP, BBP, DBP: Toplamda %0,1’den az; DINP, DIDP, DNOP: Çocuğun ağzına konulabilecek ürünlerde toplamda %0,1’den az. | Safety of toy(EU Directive 2009/48/EC) |
KANADA
Kanada, çocuk ürünlerindeki fitalat kullanımını düzenlemek için 2016 yılında Kanada Tüketici Ürün Güvenliği Yasası kapsamında yeni düzenlemeleri hayata geçirdi. Bu düzenlemeye göre, bir oyuncak veya çocuk bakımı ürününde DEHP, DBP ve BBP’nin konsantrasyonu 1.000 mg/kg‘ın altında olmalıdır. Özellikle 48 aydan küçük çocukların ağza götürebileceği ürünlerde ise DINP, DNOP ve DIDP kullanımı da 1.000 mg/kg‘ın altında olmalıdır.