Avrupa Birliği yasalarında, olduğundan farklı görünen, tüketicilerin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan ürünler olarak 87/357/EEC sayılı direktif ile açıklanmaktadır. Avrupa Birliği Adalet Divanı ( CJEU), 2 Haziran 2022’de bahsi geçen ürünlere örnek olarak gıda maddesi görünümündeki kozmetik ürünler hakkında bir davaya karar kılmıştır. Dava Litvanya’da yer alan bir güzellik markasının gıda ürünleri şeklinde banyo topları üretmesinin ve piyasaya arz etmesinin uygun olup olmadığı hususunda başlatılmıştır.
Davanın Konusu
Litvanya’da küçük keklere ve şekerlemelere benzeyen banyo topları pazarlayan bir güzellik markasına, 2018 yılında Litvanya Tüketici Koruma Kurumu tarafından gerçekleştirilen bir denetim sonrasında bu tarz ürünlerin ticarileştirilmesinin yasaklanmasına karar verilmiştir. Bu yasağın sebebi, pazarlanan kozmetik ürünlerin görünümleri nedeniyle gıda ile karıştırılabilir ve yutulabilir olması durumunda insan sağlığı açısından güvenli olmayacağı olarak belirtilmiştir.
Güzellik markası Vilnius Bölge İdare Mahkemesi (Vilnaus Apygardos Administracinis) ’nde dava kararına karara itiraz etmiştir. Yargılama sürecinde mahkeme, Avrupa Birliği Adalet Divanı’ndan 87/357/EEC sayılı direktifin 1. Maddesinin yorumlanıp, göründüklerinden farklı olan ve tüketici sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan ürünlerin kozmetik ürünlerin yasaklanması konusunda açıklık getirilmesini talep etmiştir. Bunun üzerine mahkemede; 87/357/EEC direktifinin 1(2). Maddesi gereğince ‘’tüketicilerin, özellikle de çocukların gıda maddesi olmamakla birlikte, gıda maddeleriyle karıştırılabilecek ve sonuç olarak ağızlarına götürüp emecekleri veya yutacakları bir forma, kokuya, renge, görünüme, ambalaja, etikete ve boyuta sahip olup, tehlikeli olabilecek durumlara yol açabilen (boğulma, zehirlenme, sindirim sisteminin delinmesi vb.) maddeleri’’ yasaklı ürünler olarak tanımlanmıştır.
Yukarıdaki bilgiler ışığında, Avrupa Birliği Adalet Divanı aşağıdaki (CJEU) iki soruyu yanıtlamıştır.
Soru: Ürünün emilmesi veya yutulması durumunda oluşabilecek sağlık riskinin objektif ve doğrulanmış bilgilerle kanıtlanması gerekiyor mu? Gerekiyor ise; üye devletlerin yetkili makamı bu durumu kanıtlama zorunluluğunu üstlenmeli midir?
Cevap: Adalet divanı, gıda görünümlü maddelerin tehlikeli olduğu ile ilgili bir varsayımın olmadığını açıklamıştır. Bunun sonucu olarak, ulusal yetkili makamlar insan güvenliğini tehdit edebilecek her bir maddenin karakteristik özelliklerinin (malzeme ve içerik) hesaba katılıp ve bu maddelerle temas halinde olan bir grup insanın kanıt olarak gösterilmesini ve her bir olayın ayrı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini açıklamıştır.