“Ormanların yok edilmesi ve ormanların bozulmasıyla ilişkili belirli emtia ve ürünlerin Birlik pazarında sunulması ve Birlikten ihraç edilmesi hakkında” (AB) 2023/1115 sayılı Tüzük, 15. Maddesinde, Avrupa Komisyonu’nun uyumlu uygulamasını kolaylaştırmak için yönergeler geliştirebileceğini belirtmektedir. Bu Yönerge belgesi, Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yeni yayınlanmıştır.
Eşit derecede bağlayıcı değildir, ancak Ormanların Yok Edilmesi Yönetmeliği’ne uymak zorunda olan herkes ve ulusal yetkili makamlar ve uygulayıcı kuruluşlar için yararlı bir referans materyali olarak sunulmaktadır.
2023/1115 Yönetmeliğinin Hatırlatılması
“Avrupa Birliği’nin dünya çapında ormansızlaşma ve orman bozulmasına katkısını en aza indirmek” ve “Birliğin sera gazı emisyonlarına ve küresel biyolojik çeşitlilik kaybına katkısını azaltmak” amacıyla tasarlanan bu Yönetmelik, kozmetiklerde kullanılan çeşitli hammaddeleri (kakao, kahve, palmiye yağı, soya vb.) doğrudan etkilemektedir.
İşletmecilerin, uyumlu olduklarını kanıtlamak ve bunun bir beyanını kontrol yetkililerine sunmak için ilgili ürünleri piyasaya sürmeden veya ihraç etmeden önce gerekli özeni göstermeleri gerektiğini belirtir. Ayrıca, tedarik zincirinde daha aşağıda bulunan işletmecilere ve tüccarlara gerekli özenin gösterildiğini ve belirlenen uyumsuzluk riskinin sıfır veya yalnızca ihmal edilebilir olduğunu göstermek için gerekli tüm bilgileri sağlamaları gerekir.
REHBERLİK BELGESİ
Tanımlar
Avrupa Komisyonu, Yönetmelikte kullanılan bazı temel terimleri açıklayarak başlıyor ve “Piyasaya arz etme”, “Piyasada bulundurma”, “İhracat” ve “Operatör” tanımlarını veriyor.
Özenli İnceleme ve Risk Değerlendirmesi
Rehberlik belgesi, işletmecilerin iş faaliyetlerinin kapsamlı bir incelemesini ve analizini gerçekleştirebilmelerini sağlayan bir prosedür ve önlem çerçevesinin oluşturulması ve sürdürülmesi yoluyla özenli incelemenin uygulanması gerektiğini belirtmektedir.
Risk değerlendirmesinin nasıl yapılması gerektiğini, cevaplanması gereken soruların bir listesiyle belirtir (Ürün nerede üretildi? Ürüne özgü riskler nelerdir? Tedarik zincirindeki bir şirketin ormansızlaşma ile ilgili uygulamalara dahil olduğuna dair göstergeler var mı? vb.).
Önemsiz Risk
Komisyon, önemsiz risk ile, mevcut bilgilerin tam değerlendirilmesi ve olası risk azaltma önlemlerinin uygulanması sonrasında, uyumsuzluk konusunda endişeye neden olmayacak bir durum göstermenin kastedildiğini açıklığa kavuşturmaktadır.
Risk değerlendirmesi ve risk azaltma çalışması, risk kriterlerinden herhangi birinin önemsiz olmayan bir risk seviyesi ortaya koyduğu sonucuna varırsa, ürünün önemsiz olmayan bir risk taşıdığı kabul edilmelidir, bu nedenle operatör ürünü Birlik pazarına koymayacak veya Birlik pazarından ihraç etmeyecektir.
Tedarik Zincirinin Karmaşıklığı
Bu, tedarik zinciri ne kadar karmaşıksa gerekli bilgileri edinmenin o kadar zor ve uyumsuzluk riskinin o kadar yüksek olduğu akılda tutularak risk değerlendirme kriterlerinden biridir.
Komisyon burada yine bu karmaşıklığı değerlendirmek için bir soru listesi sunmaktadır.
Yasallık
Komisyon, ilgili ürünlerin üç kümülatif koşulu karşılamaması durumunda uyumsuz olduğunu belirtmektedir:
. ormansızlaşmaya neden olmayanlar,
∙ üretim ülkesinin ilgili mevzuatına uygun olarak üretilmişlerdir ve
∙ bir gerekli özen beyanı kapsamındadırlar.
İkinci koşulu açıklamak için büyük çaba sarf edilmeli, çünkü Yönetmelikler belirli yasaları belirtmeden yalnızca bir dizi hukuk alanını listeliyor. Rehber doküman, ilgili mevzuatın somut örneklerini (arazi kullanım hakları, çevre koruma, orman yönetimi kuralları, vb.) listeliyor ve gerekli özen ilkesinin burada da geçerli olduğunu belirtiyor.
Uygulama
Ambalaj malzemeleri ve ürün kompozisyonu gibi belirli ürünler hakkında daha fazla açıklama sağladıktan ve özellikle sertifikasyon ve üçüncü taraf doğrulama sistemlerinin rolünü tartıştıktan sonra, bu doküman son olarak Yönetmeliğin yürürlüğe girme tarihi (29 Haziran 2023) ve uygulama son tarihleri hakkında bir güncelleme sağlıyor.
Bu nedenle, ilgili ürünler 29 Haziran 2023’ten önce üretilmişse, yükümlülüklerinin 30 Aralık 2024’ten itibaren geçerli olduğunu göstermektedir.
31 Aralık 2020’ye kadar kurulan mikro işletmeler veya küçük işletmeler, uymak için altı ay daha süreye sahiptir (30 Haziran 2025’e kadar). Bu tarihler, henüz doğrulanmamış olan 12 aylık bir erteleme için Komisyon önerisini hesaba katmamaktadır. Avrupa Parlamentosu’nun 14 Kasım 2024’te lehte oy kullandığı belirtilmelidir.