28 Temmuz 2023’te Komisyon, çocukları oyuncaklardaki potansiyel risklerden korumak için mevcut kuralları revize eden bir Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği teklifinde bulunmuştur. AB pazarındaki oyuncaklar hâlihazırda dünyadaki en güvenli oyuncaklar arasında yer almaktadır. Önerilen kurallar, özellikle zararlı kimyasallara karşı bu korumayı daha da geliştirecektir. Bu Yönetmelik teklifi ile, AB’de halen satılan, özellikle çevrimiçi olarak çok sayıda satılan güvensiz oyuncağın azaltılması, AB’de üretilen oyuncaklar ile ithal edilenler arasındaki eşit oyun alanının artırılması da hedeflenmektedir. Aynı zamanda oyuncakların tek pazar içerisinde serbest dolaşımının sağlanması amaçlamaktadır. Mevcut kuralları temel alan teklif, ister AB’de ister başka bir yerde üretilmiş olsun, oyuncakların AB’de pazarlanabilmesi için karşılaması gereken güvenlik gerekliliklerini güncellemektedir.
14 Yaş Altı Çocuklara Yönelik Kozmetik İçeren Oyuncakların Güvenliğine İlişkin Yönetmelik Teklifi;
- Zararlı kimyasallara karşı korumanın artırılması: Teklif, yalnızca kanserojen, mutajenik veya üreme için toksik (CMR) maddelerin mevcut yasağını sürdürmekle kalmıyor, aynı zamanda oyuncaklarda diğer zararlı kimyasalların kullanımını da yasaklamaktadır. Teklif, özellikle çocuklara zararlı olan kimyasalları hedef almaktadır. Örneğin endokrin sistemi etkileyen kimyasalların (endokrin bozucular), solunum sistemini etkileyen veya belirli bir organ için toksik olan kimyasalların oyuncaklarda kullanılması yasaklanacak.
- Uygulamanın güçlendirilmesi: Teklif, AB’de yalnızca güvenli oyuncakların satılmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Tüm oyuncakların, önerilen Yönetmeliğe uygunluk bilgilerini içerecek bir Dijital Ürün Pasaportuna sahip olması gerekecektir. İthalatçıların, internet üzerinden satılanlar da dahil olmak üzere AB sınırlarındaki tüm oyuncaklar için dijital ürün pasaportu ibraz etmesi gerekecektir. Yeni bir sistem, tüm dijital ürün pasaportlarını dış sınırlarda tarayacak ve gümrükte ayrıntılı kontrol gerektiren gönderileri belirleyecektir. Ulusal müfettişler oyuncakların kontrol edilmesinden sorumlu olmaya devam edecek ve ayrıca, Yönetmelik’te açıkça öngörülmeyen riskler arz eden güvensiz oyuncakların bulunması durumunda teklif, Komisyonun bu oyuncakların piyasadan kaldırılmasını talep etme yetkisine sahip olacaktır.
Oyuncaklar, oyuncakların güvenliğine ilişkin 2009/48/EC sayılı Direktif ile düzenlenmektedir. Bu Direktif, münhasıran olsun veya olmasın, 14 yaşın altındaki çocukların oyun amaçlı kullanımı için tasarlanan veya amaçlanan ürünlere uygulanmaktadır. Mevcut Direktif, AB’de veya üçüncü ülkelerde üretilmiş olmalarına bakılmaksızın, oyuncakların AB pazarına sürülmesi için karşılaması gereken güvenlik gerekliliklerini ortaya koymaktadır. Ancak, Direktifin değerlendirilmesinin ardından Komisyon, Direktifin 2009 yılında kabul edilmesinden bu yana pratik uygulamasında bir takım zayıflıklar tespit etmiştir. Özellikle oyuncaklardaki olası risklere karşı, özellikle de oyuncaklardaki olası risklere karşı daha yüksek düzeyde korumaya ihtiyaç bulunmaktadır. Buna ek olarak, Sürdürülebilirlik için AB Kimyasallar Stratejisi tüketicilerin ve hassas grupların en zararlı kimyasallara karşı korunmasının güçlendirilmesi çağrısında bulunmuştur. Sonuç olarak Komisyon, AB’de yalnızca güvenli oyuncakların satılmasını sağlamak için bu yeni kuralları ortaya koymuştur.
1223/2009 sayılı Kozmetik Yönetmeliği ile Sınırda Olan Ürünler
Kozmetik ürünler çalışma grubunun 1223/2009 sayılı kozmetik düzenlemelerinin uygulama kapsamına ilişkin sınır teşkil eden ürünler kılavuzuna göre, çocuklar için “oyun değeri” olan kozmetik ürünler, “insan vücudunun çeşitli dış kısımlarıyla temas ettirilmek üzere tasarlanmışsa […] yalnızca veya esas olarak bunları temizleme, koku verme görünümlerini değiştirmek ve/veya vücut kokularını düzeltmek ve/veya korumak veya iyi durumda tutmak amacıyla tasarlanmışsa” kozmetik ürün tanımına girmektedir.
Ürünün kullanım amacı çocukların oynaması ise ve kozmetik bir amacı yoksa, “münhasıran olsun veya olmasın, 14 yaş altı çocukların oyun amaçlı kullanması için tasarlanmış veya amaçlanan ürünler” olan oyuncak tanımına girmekte ve Oyuncak Güvenliği Direktifi ile düzenlenmektedir. Oyuncak Güvenliği Direktifi halihazırda CE işareti ve güvenlik değerlendirmesi gibi güvenliği sağlamaya yönelik hükümleri öngörmektedir. Ancak ürün, “oyun değeri” nedeniyle kozmetik (örneğin cilde parfüm sürüldüğünde veya görünümün değiştirildiği durumlarda) ve oyuncak olabilir. Kozmetik aynı zamanda bir oyuncak ise, oyuncak olarak sınıflandırılması, onu Kozmetik Yönetmeliğine (yani içindekiler, etiketleme, bildirim vb. ile ilgili gereklilikler) göre tam olarak uyması gereken bir kozmetik ürün olma vasfından mahrum olmamaktadır. Sunumlarına göre yalnızca oyuncak bebek üzerinde kullanılması amaçlanan madde ve ürünlerin Kozmetik Yönetmeliği uygulama kapsamına girmemektedir. Ürün sınıflandırması, mahkemelerin denetimi altında hareket eden ulusal makamların, ürünün tüm özelliklerini dikkate alarak, ürüne özgü değerlendirmeler doğrultusunda belirlenmektedir.